Правила белорусского языка в таблицах

Dating > Правила белорусского языка в таблицах

Download links: → Правила белорусского языка в таблицах → Правила белорусского языка в таблицах

Белорусский алфавит состоит из 32 букв буква — бел. Напрыклад: Пахіснулася хвоя —— і бразь на зямлю Я.

Рэформа адмяніла мяккі знак для абазначэння асіміляцыйнай мяккасці зычных сталі пісаць снег, звер замест сьнег, зьвер. Адчуванне дакладнасці слова, уменне карыстацца ім, культура мовы і пісьменнасць —— усё залежыць ад таго, як загучала слова, пачутае ў маленстве В. Ч ¬дохните глубоко, потом выдохните. Прыстаўка са- захоўваецца: у лексемах, словаўтваральна звязаных са словамі з прыстаўкай са-: саўдзел саўдзельнік , саслоўны саслоўе , састыкоўванне састыкаваць , састаўляць састаў , сашчэпка сашчапіць , сапраўды сапраўдны і інш. Маці як несла патэльню яечні на стол, так і застыла з ёю на паўдарозе І. Пры бяззлучнікавай сувязі паміж такімі акалічнасцямі коска ставіцца.

Напрыклад: Было лета, самая зялёная пара яго І. У словах, утвораных ад дзеясловаў ісці, хадзіць, прыстаўкі на з- пішуцца ў залежнасці ад лексічнага значэння: зысці —— сысці, зысціся —— сысціся, зыходзіць —— сыходзіць, зыходзячы —— сыходзячы, зыходны —— сходны, сыходны, зыход —— сход.

Меню - У складаных словах можа быць адзін асноўны і адзін або некалькі пабочных націскаў. Напрыклад: Цвітуць лугі, жаўцее проса, уздымае жыта каласы С.

Правапіс галосных § 1. Галосныя літары § 2. Літары о, ё § 3. Літары э, е § 4. Перадача акання на пісьме § 5. Правапіс літар а, о, э ў складаных словах § 6. Перадача якання на пісьме § 7. Правапіс е, ё, я ў складаных словах § 8. Прыстаўныя галосныя і, а ГЛАВА 2. ПРАВАПІС ЗЫЧНЫХ § 9. Зычныя літары § 10. Правапіс звонкіх і глухіх зычных § 11. Зычныя д, т і дз, ц § 12. Некаторыя спалучэнні зычных § 13. Прыстаўныя і ўстаўныя зычныя § 14. Нескладовае ў і у складовае § 15. Нескладовае й § 16. Падоўжаныя і падвоеныя зычныя ГЛАВА 3. ПРАВАПІС МЯККАГА ЗНАКА І АПОСТРАФА § 17. Змякчальны мяккі знак § 18. Раздзяляльны мяккі знак і апостраф ГЛАВА 4. ПРАВАПІС АБРЭВІЯТУР § 19. Правапіс абрэвіятур ГЛАВА 5. ПРАВАПІС НЕКАТОРЫХ МАРФЕМ § 20. Аднамарфемныя прыназоўнікі § 21. ПРАВАПІС ВЯЛІКАЙ І МАЛОЙ ЛІТАР § 23. Агульныя правілы правапісу вялікай і малой літар § 24. Вялікая і малая літары ў асабовых назвах § 25. Вялікая і малая літары ў назвах асоб, звязаных з рэлігіямі, назвах міфалагічных і казачных герояў § 26. Вялікая і малая літары ў геаграфічных і астранамічных назвах § 27. Вялікая і малая літары ў назвах органаў дзяржаўнай улады і арганізацый § 28. Вялікая і малая літары ў назвах асоб па пасадах, званнях, тытулах § 29. Вялікая літара ў назвах дзяржаўных і нацыянальных сімвалаў, рэліквій, помнікаў, узнагарод § 30. Вялікая і малая літары ў назвах дакументаў, іх зводаў, унікальных прадметаў, твораў § 31. Вялікая і малая літары ў назвах памятных і знамянальных падзей і дат, перыядаў і эпох § 32. Вялікая літара ў назвах з двукоссем ГЛАВА 7. ПРАВІЛЫ НАПІСАННЯ РАЗАМ, ПРАЗ ЗЛУЧОК І АСОБНА § 33. Агульныя правілы напісання разам, праз злучок і асобна § 34. Складаныя назоўнікі § 35. Складаныя прыметнікі § 36. Складаныя лічэбнікі § 37. Прыназоўнікі, злучнікі, часціцы, выклічнікі § 39. Правапіс не ня і ні ГЛАВА 8. ПРАВІЛЫ ПЕРАНОСУ § 40. Правілы пераносу простых, складаных, складанаскарочаных слоў, умоўных графічных скарачэнняў і іншых знакаў РАЗДЗЕЛ ІІ. Правілы пастаноўкі кропкі ГЛАВА 10. Правілы пастаноўкі пытальніка ГЛАВА 11. Правілы пастаноўкі клічніка ГЛАВА 12. КОСКА Ў ПРОСТЫМ СКАЗЕ § 45. Коска паміж аднароднымі членамі сказа § 46. Коска паміж словамі, якія паўтараюцца § 47. Коска пры параўнальных зваротах § 48. Коска пры адасобленых азначальных зваротах і словах § 49. Коска пры адасобленых акалічнасцях і акалічнасных зваротах § 50. Коска пры словах і спалучэннях слоў, якія ўдакладняюць або абмяжоўваюць значэнне іншых слоў у сказе § 51. Коска пры пабочных і ўстаўных канструкцыях § 52. Коска пры зваротку § 53. Коска пры выклічніках і гукаперайманнях § 54. Коска пасля сцвярджальных, адмоўных і пытальных слоў і перад імі ГЛАВА 14. КОСКА Ў СКЛАДАНЫМ СКАЗЕ § 55. Коска ў складаназлучаным сказе § 56. Коска ў бяззлучнікавым сказе § 57. Коска ў складаназалежным сказе ГЛАВА 15. КРОПКА З КОСКАЙ § 58. Правілы пастаноўкі кропкі з коскай ГЛАВА 16. Правілы пастаноўкі працяжніка ГЛАВА 18. Правілы пастаноўкі дужак ГЛАВА 19. Правілы пастаноўкі двукосся ГЛАВА 20. ЗНАКІ ПРЫПЫНКУ ПРЫ ПРОСТАЙ МОВЕ І ЦЫТАТАХ § 63. Правілы пастаноўкі знакаў прыпынку пры простай мове і цытатах ГЛАВА 21. СПАЛУЧЭННЕ ЗНАКАЎ ПРЫПЫНКУ § 64. Правілы пастаноўкі спалучэнняў знакаў прыпынку ГЛАВА 22. ПАСЛЯДОЎНАСЦЬ ЗНАКАЎ ПРЫПЫНКУ ПРЫ СПАСЫЛКАХ § 65. У беларускім алфавіце 10 галосных літар: а, о, у, ы, э, е, ё, і , ю, я. Літары а, о, э, у пішуцца ў пачатку слова і пасля цвёрдых зычных для абазначэння адпаведных галосных гукаў. Галосная літара і пішацца ў пачатку слова, пасля зычных пішацца ы або і ў залежнасці ад цвёрдасці або мяккасці зычных. Кропкі над літарай ё абавязковыя. Кропка над літарай і малой абавязковая, над І вялікай у друкаваных тэкстах — не ставіцца, у рукапісных тэкстах кропка абавязковая. Літары о, ё 1. Літара ё пішацца пад націскам: біёлаг, сацыёлаг, трыёд, шпіён, іён. Літара ё пішацца ў складаных словах, першай часткай якіх з'яўляецца радыё-: радыёстанцыя, радыёграма, радыёантэна. Калі першая частка складанага слова ўтворана ад назвы хімічнага элемента радый, то пішацца літара е, якая з'яўляецца злучальнай галоснай: радыебіялогія, радыеактыўнасць, радыеметрычны, радыеізатоп і пад. У слове дыета пішацца спалучэнне галосных ые. На стыку прыстаўкі і кораня захоўваецца ыэ: дыэтан, дыэлектрык. Літары э, е 1. Літара э пішацца: у пачатку выклічнікаў э, эге, эге-ге, эй, эх; пасля прыстаўнога г у слове гэты і вытворных ад яго дагэтуль , а таксама ў выклічніках гэ, гэй і назвах літар бэ, вэ і пад. Літара э ў запазычаных словах пасля губных зычных, а таксама пасля з, с, н пішацца згодна з беларускім літаратурным вымаўленнем. Перадача акання на пісьме 1. Правапіс літар о, э, а ў складаных словах 1. У складаных словах можа быць адзін націск, два і больш асноўны і адзін або некалькі пабочных. Лічэбнікі ад 200 да 900 утвараюць асобны тып складаных слоў, у якіх скланяецца і першая частка. Літары э, о, е, я пішуцца ў гэтых словах у залежнасці ад месца асноўнага і пабочнага націску ў склонавых формах. У складаных словах, утвораных ад лічэбніка ў форме роднага склону і якога-небудзь іншага слова, першая частка пішацца так, як яна пішацца ў родным склоне лічэбніка: трохдзённы, чатырохпавярховы, шасціствольны, шасцісоты, пяцідзёнка, дзесяцігодка, сямікласнік, васьмігадовы, васьмісоты, дзевяціградусны, саракагоддзе, саракапяцітонны, двухсотметровы. Калі складаныя словы маюць у сваім складзе больш за дзве часткі, то кожная з іх пішацца як асобна ўзятае слова: авіяматорабудаванне, аўтатрактарабудаванне, аэрафотапрыбор, тэлефатометр. Перадача якання на пісьме 1. Не і без, калі яны стаяць асобна, заўсёды пішуцца з літарай е, напрыклад: не быў, не браў, не ідзе, без меры, без жартаў, не спыніць, без прычыны, не без вынікаў, не без работы. Правапіс е, ё, я ў складаных словах 1. Прыстаўныя галосныя і, а 1. Прыстаўная галосная і пішацца: у пачатку слова перад спалучэннямі зычных з першай м: імшара, імчаць, імгла, імгненне, імклівы; у пачатку слова перад спалучэннямі зычных з першымі р, л, калі слова з такімі спалучэннямі зычных пачынае новы сказ або стаіць пасля знака прыпынку ці папярэдняга слова, што заканчваецца на зычную: іржа, іржаць, ірдзенне, ірваць, іржышча; ілгун, ільдзіна; Іржуць коні, калёсы скрыпяць ад Дона да Буга Я. Часамі на цэлыя кіламетры рассцілалася дарога роўным, нібы выбеленым на сонцы, ільняным палатно м Я. Няхай наша дружба цвіце, каб сонцам ірдзелі пуціны Я. Калі слова з такім пачатковым спалучэннем зычных стаіць пасля слова, якое заканчваецца на галосную і пасля яго няма знака прыпынку, то прыстаўная літара і не пішацца, напрыклад: Не чакай, што ржа з гадамі паесць ланцугі... Люблю я прыволле шырокіх палёў, зялёнае мора ржаных каласоў... У словах з гістарычным каранёвым о можа з'яўляцца прыстаўная галосная а: імшара і амшара, іржаны і аржаны, іржышча і аржанішча. Пасля прыставак і першай часткі складанага слова, якія заканчваюцца на галосную, прыстаўныя літары і і а перад р, л, м не пішуцца: заржавець, заржаць, зардзецца, замглёны, замшэлы, прымчацца, вакамгненна.